- Nga và Ukraine đã ký các thỏa thuận riêng vào thứ Sáu với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc, dọn đường cho việc xuất khẩu hàng triệu tấn ngũ cốc Ukraine đang rất cần – cũng như ngũ cốc và phân bón của Nga – chấm dứt tình trạng bế tắc thời chiến từng đe dọa an ninh lương thực trên toàn cầu.
- Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov đã ký các thỏa thuận riêng với Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres và Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar. Buổi lễ có sự chứng kiến của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.
“Ngày nay, có một ngọn hải đăng trên Biển Đen,” Guterres nói. “Một ngọn hải đăng của hy vọng, một ngọn hải đăng khả năng, một ngọn hải đăng cứu trợ trong một thế giới cần nó hơn bao giờ hết.” “Các bạn đã vượt qua những trở ngại và gạt bỏ những khác biệt sang một bên để mở đường cho một sáng kiến phục vụ lợi ích chung của tất cả mọi người”, ông nói trước đại diện của Nga và Ukraine.
- Thỏa thuận này sẽ cho phép Ukraine xuất khẩu khoảng 20 triệu tấn ngũ cốc và các sản phẩm nông nghiệp khác bị mắc kẹt tại các cảng Biển Đen do chiến tranh.
- Các phái đoàn quân sự Ukraine và Nga đã đạt được một thỏa thuận dự kiến vào tuần trước về một kế hoạch của Liên hợp quốc cũng sẽ cho phép Nga xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của họ. Mykhailo Podolyak, cố vấn của Tổng thống Ukraine, hôm thứ Sáu nhấn mạnh rằng Ukraine và Nga sẽ ký các thỏa thuận riêng biệt, nói rằng Ukraine “không ký bất kỳ văn bản nào với Nga”. Guterres cho biết kế hoạch, được gọi là “Sáng kiến Biển Đen”, sẽ mở ra một con đường xuất khẩu thực phẩm thương mại với khối lượng đáng kể từ ba cảng quan trọng của Ukraine ở Biển Đen: Odessa, Chernomorsk và Yuzhny. “
Nó sẽ “mang lại sự cứu trợ cho các nước đang phát triển bên bờ vực phá sản và những người dễ bị tổn thương nhất bên bờ vực nạn đói.” “Nó sẽ giúp ổn định giá lương thực toàn cầu vốn đã ở mức kỷ lục ngay cả trước chiến tranh – một cơn ác mộng thực sự đối với các nước đang phát triển”, ông Guterres nói thêm. — – Ukraine là một trong những nhà xuất khẩu lúa mì, ngô và dầu hướng dương lớn nhất thế giới, nhưng việc Nga xâm lược đất nước và phong tỏa hải quân các cảng của họ đã khiến các chuyến hàng của họ bị dừng lại.
- Một số ngũ cốc đang được vận chuyển qua châu Âu bằng đường sắt, đường bộ và đường sông, nhưng giá các mặt hàng quan trọng như lúa mì và lúa mạch đã tăng vọt trong cuộc chiến kéo dài gần 5 tháng. Thỏa thuận đưa ra các điều khoản để tàu qua lại an toàn.
- Một trung tâm kiểm soát sẽ được thành lập tại Istanbul, với sự tham gia của các quan chức Liên Hợp Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Ukraine, để điều hành và điều phối quá trình này. Các con tàu sẽ được kiểm tra để đảm bảo chúng không mang theo vũ khí.
Ông Podolyak khẳng định không có tàu nào của Nga hộ tống các tàu và sẽ không có đại diện của Nga hiện diện tại các cảng của Ukraine. Ukraine cũng có kế hoạch đáp trả quân sự ngay lập tức “trong trường hợp có các hành động khiêu khích”, ông nói. Guterres lần đầu tiên nêu ra nhu cầu quan trọng để đưa sản xuất nông nghiệp của Ukraine và ngũ cốc và phân bón của Nga trở lại thị trường thế giới vào cuối tháng 4 trong các cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Moscow và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy ở Kyiv. Ông đã đề xuất một thỏa thuận trọn gói vào đầu tháng 6 trong bối cảnh lo ngại rằng chiến tranh đang gây nguy hiểm cho nguồn cung cấp lương thực cho nhiều quốc gia đang phát triển và có thể làm trầm trọng thêm nạn đói cho tới 181 triệu người. Các quan chức Nga và Ukraine đã đổ lỗi cho nhau về các lô hàng ngũ cốc bị chặn. Matxcơva cáo buộc Ukraine đã không tháo gỡ thủy lôi tại các cảng để cho phép vận chuyển an toàn và khẳng định quyền kiểm tra các tàu đến để tìm vũ khí. Ukraine lập luận rằng việc Nga phong tỏa cảng và phóng tên lửa từ Biển Đen khiến bất kỳ chuyến hàng nào đều không thể thực hiện được.
- Ukraine đã tìm kiếm sự đảm bảo quốc tế rằng Điện Kremlin sẽ không sử dụng các hành lang an toàn để tấn công cảng Odesa quan trọng của Biển Đen. Chính quyền Ukraine cũng cáo buộc Nga ăn cắp ngũ cốc từ miền đông Ukraine và cố tình pháo kích vào các cánh đồng Ukraine để đốt chúng.
- Tại Washington, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ned Price cho biết Mỹ hoan nghênh thỏa thuận về nguyên tắc. “Nhưng điều mà chúng tôi đang tập trung hiện nay là quy trách nhiệm cho Nga về việc thực hiện thỏa thuận này và tạo điều kiện cho ngũ cốc của Ukraine tiếp cận thị trường thế giới. Đã quá lâu Nga ban hành lệnh phong tỏa này”, Price nói.